Kwarewa a Fannin Fasahar Sadarwa (7)

Makon Jiya:

Na tabbata mai karatu na tare da mu cikin makon da ya gabata, inda ya karanta bayanai kan fannin Web Design and Maintenance, watau ginawa da kuma tsara gidan yanar sadarwa ta Intanet. A cikin wancan kasidar ne muka yi bayani kan asalin wannan sana’a, da abinda sana’ar ta kumsa, da hanyoyin da mai karatu zai iya bi don samun kwarewa a cikin wannan fanni. A yau in Allah Ya yarda gashi mun sake dawowa da wani fannin kuma, watau Computer Repairs and Maintenance; fannin da ya shafi gyarawa da kuma lura da na’urar kwamfuta; me ke damunta, ta yaya ake gane zazzabin kwamfuta, wasu hanyoyi ake bi wajen magance mata wadannan matsaloli? Duk wannan fanni na gyarawa da kuma lura da wannan fasaha ya tattaro bayanai kan yadda al’amuran suke. A karshe mai karatu zai samu bayanai kan hanyoyin da zai bi wajen kwarewa a wannan fanni, kamar dai sauran fannonin da suka gabata. A biyo mu:

Fannin “Computer Repairs and Maintenance”

Wannan shine fannin da ke lura da abinda ya shafi gyarawa da kuma kanikancin kwamfuta; daga ruhin ta (watau Software) har zuwa gangar-jikin ta, ko kace Hardware a Turance. Wannan wani ilimi ne mai girman daraja, domin duk wani mai kwamfuta da masu wannan sana’a yake takama, musamman ma a kasashe masu tasowa irin su Nijeriya, inda masu gyarawa da lura da na’urar kwamfuta suke da matukar karanci, saboda karancin yaduwar wannan hanyar sadarwa. Masu gyaran kwamfuta sun kasu kashi biyu; masu gyara da kuma lura da matsalolin ruhin kwamfuta, watau Software. Sai kuma masu lura da kuma gyaran gangar-jikin kwamfutar gaba daya; daga talabijin kwamfutar zuwa asalin na’urar. Amma galibin lokuta zaka samu masu gyara sun kware ne a kan dukkan bangarorin biyu. Masu gyara da lura da kwamfuta su ne masu warware dukkan wata matsala da ke samun kwamfuta; su ne likitocin kwamfuta, kamar yadda ake da likitoci a asibitocin mu; su ne masu yi ma kwamfuta gata wajen gyatta mata ruhin ta, da kuma sake mata wani, idan wanda take dashi ya lalace ko tsufa; masu canza mata siffofinta gaba daya, idan ta fara gazawa; masu kara mata zaki da amo da kambama armashin ta gaba daya. Idan kwamfuta ta kasa tashi gaba daya, su za a kawo ma; idan ta kasa nemo ma’adanan ta, su za a kawo ma ; idan ta kasa budo ma’adanan ma gaba daya, su za a kawo ma ; idan ta kasa nuna hotunan bidiyo ko majigi, su za a kawo ma ; idan ta shiga zazzabi mai tsanani sanadiyyar kwayoyin cuta (Virus) da ta harbu dasu a Intanet ko ta hanyar wasu ma’adana bayanai da ake amfani dasu a kanta, duk dai su za a kawo ma. Kai, idan ma ka rasa me ke damunta, duk ka kawo musu, su zasu nemo maka matsalar da ke damun ta. Wannan sana’a ne mai muhimmanci a halin yanzu, saboda yaduwar kwamfutoci a jihohin duniya gaba daya. Iya yawan masu amfani da wannan fasaha, iya yawan matsalolin da za ta ci gaba da samu. Kamar dai mota ce ; idan kana amfani da ita, dole ne ka rinka lura da dabi’un ta. Idan sun fara canzawa, sai ka nemi dalili. In babu, sai ka nemi likita don ya nemo maka. To me ake bukata na ilimi da fasaha kafin mutum ya zama mai gyarawa da kuma lura da kwamfuta ?

Me Ake Bukata ?

Idan kana son zama mai gyarawa da kuma lura da rayuwar kwamfuta gaba daya, zaka iya. A kasashen Turai da America ko wasu kasashe da suka ci gaba, kana iya zuwa jami’a don ka koyi gyaran kwamfuta kadai. Idan ka gama za a baka shahada, kayi rajista da gwamnati don ka fara gyara wa jama’a kwamfutocin su. Domin a galibin jami’o’in su suna da fannin System Engineering, wanda shine ilimin da ake bukatan ka mallaka kafin ka fara wannan sana’a. Haka idan ka karanta Computer Science, akwai bangaren lura da kwamfuta gaba dayan ta, watau System Maintenance, kuma muddin ka mayar da hankali, kana iya zama mai gyarawa da kuma lura da kwamfuta. Dukkan wadannan suna bukatar shahadan karatu, kamar yadda bayani ya gabata a kasidar “Computer Science”. Kasancewan bamu da irin wadannan kwasakwasai na System Engineering kai tsaye a jami’o’inmu, akwai makarantu na koyon gyaran kwamfuta musamman, a kasashen mu. Galibin su makarantu ne masu rajista da gwamnati, kamar dai irin makarantun koyon sarrafa kwamfuta na kan titi. A irin wadannan makarantu, baka bukatar samun digiri ko difiloma. Idan kana da shahadar sakandare kadai ta isa. Idan ma akwai wanda ka san yana wannan aiki a shagon sa, kana iya samun sa, ku shirya ya rinka koya maka. Wannan ma zai fi taimaka maka, domin kana ganin tsarin gyaran ne a aikace. Wannan zai iya taimaka maka wajen yi masa tambayoyi masu muhimmanci kan gabar da ake gyara, ya kuma baka amsa mai gamsarwa. A irin wannan tsari kana iya koyon gyaran ba tare da kaidin wata takardan shahadar karatu ba. Sai dai wani abinda zai taimaka wa mai koyo shine ya tabbata yana iya rubutu da karatu cikin harshen turanci. Wannan na da muhimmanci, domin rashin hakan zai iya dakile kokarin sa. Domin dukkan bayanan da suka danganci wannan fasaha da turanci suke.

Idan kuma makarantar gyaran kaje, za a ba ka tarbiyya da horo na tsawon wasu watanni ko shekara, wanda zai ba ka daman sanin matsalolin kwamfuta da kuma yadda ake magance su. Za ka yi karatu cikin abinda ya shafi tarihin kwamfuta, da nau’ukan ta, da dabi’unta da kuma manhajojin ta. Har wa yau, zaka yi karatu kan abinda ya shafi gangar-jikin kwamfuta; da hanyoyin da wutar lantarki ke bi wajen isa gareta; da zuciyanta, wanda ke dauke da manya kuma muhimman bangarorin ta, watau motherboard. Sai kuma abinda ya shafi ma’adanan ta, watau storage system a Turance. Ma’adan ta kala-kala ne; akwai wanda ta ke dauke dashi, a can cikin na’uran ta, watau Hard Disk Drive (HDD). Sai kuma wadanda ake makala mata don debowa ko zuba mata bayanai iya gwargwado; zaka san alakar da ke tsakanin wadannan ma’adanai da kuma ruhinta ko sauran gangar-jikin ta gaba daya. Wannan zai baka daman lura da kuma gyara dukkan bangarorin da wannan fasaha ke dauke da su. Domin ana karatun ne tare da kwatanta aikin a aikace; za a kawo maka kwamfuta, a wargaje ta a gaban ka, a nemo abinda ke damun ta, a gyara. Sannan a mayar da shi inda aka ciro shi. Idan kuma lalacewa yayi, za a sanar da kai irin wanda ya kamata ka canza mata, ba kowanne ba. Daga nan za a fara baka kai ma ka wargaje ta, ka kuma mayar. Wani abin farin ciki dai shine, dukkan na’urorin kwamfuta da abinda ya shafi ruhin ta, babu wani bangare da ba za a iya canza shi ba; sai dai dole ne ka lura da irin wanda zai mata daidai, ba kowanne zaka samo ka kargafa mata ba. To da zaran ka gama karatu sai me?

Abin Yi

Ayyukan duk wani System Engineer bai wuce abinda muka fara zayyanawa a sama ba. Da farko dai idan ka kware, kana iya aiki a dukkan wata ma’aikata ko hukuma da ke da na’urorin kwamfuta kuma suke aiki da su. Har wa yau, ka ga dama ka bude shagon ka, kamar yadda mai gyaran rediyo ko talabijin keyi, mutane na kawo kwamfutocin su kana gyarawa. Ko kuma ka hada dukkan biyun don samun kudi da yawa. Kana iya bude makaranta, bayan shagon aiki, ka rinka koyar da wasu don a samu masu mayewa. Domin da babu makoya, da gwanaye sun kare tuni ai. A matsayin ka na System Engineer, aikin ka ne ka san abinda ke damun kwamfuta da zaran an kawo. Idan matsalar wutar lantarki ce, daga jona kwamfutar da wuta zaka gane. Idan kuma harbin ta aka yi da kwayoyin cutar kwamfuta (Computer Virus), kalubalen da ke gaban ka na farko shine ka san yadda zaka yi ka tsamo dukkan bayanan dake ciki don kada su salwanta, kafin ka goge ruhin gaba daya ka dora mata wani. Wannan shi ake kira Reformatting. Amma idan illar bai yi tsanani ba, kana iya nemo wadannan kwayoyin cuta, ka goge su daga ruhin kwamfutar, ta amfani da masarrafan Antivirus. Haka idan mizanin da take dashi ne yayi mata kadan, kana iya kara mata wani, watau Upgrading, sannan ka sanya mata wani ruhin sabo. Haka idan aka zo da kwamfuta, tana kawo wuta, amma kuma bata nuna komai a talabijin din ta, dole ne ka nemo dalili. Haka kwamfutar da aka zo da ita, bata iya mu’amala da wata kwamfutar ko da kuwa an jona mata abubuwan da ake bukata. Dole ne ka duba katin na’urar sadarwan ta da ke ciki, watau Network Card, ka ga halin da yake ciki. Haka ma idan bata nuna hotuna masu motsi ko babu sauti, dole ne ka duba Video Card ko kuma Sound Card, dangane da yadda matsalar take. Haka idan kwamfuta na kashe kan ta, ta kuma tashi kanta ba tare da wani ya taba ta ba (Restarting and Shutting Down). Harkan hauka ya shigo lamarin kenan. Dole ne ka gane me ke sa ta yin haka. Kana iya shiga Safe Mode, watau yanayin da zai baka daman ceto bayanan da ke cikin kwamfutar kafin ka fara likitancin ta. (Ana shiga Safe Mode ne ta hanyar matsa F8, da zaran ka kunna kwamfuta, kafin ta ce maka “Starting Up Windows”). Bayan dukkan wannan, aikin ka ne cirewa da kuma canza ma kwamfuta dukkan wani gaba da ke da matsala ko yake bukatar canji; kai ne likitanta, malamin ta, mai gyaranta, wanzamin ta, kuma uban gidan ta. Dankari!

Kammalawa

Wannan fanni na gyaran kwamfuta na da muhimmanci kamar sauran fannoni, kuma yana cikin fannonin da ke kara yaduwar fasahar amfani da kwamfuta a tsakanin jama’a. A mako mai zuwa zamu kawo fannin Network Administration, watau fannin da ke lura da kulla alaka tsakanin kwamfutoci a gida ko ofis ko ma’aikata. Idan mai karatu bai samu gamsuwa ba har yanzu, kada ya damu. Muna nan tafe in Allah Ya yarda. Ina mika sakon gaisuwata ga dukkan masu karatu; musamman ma masu aiko sakonnin text ko wasikun Imel ko bugo waya. A dakace mu!

Abdullahi Salihu Abubakar (Baban Sadiq)

Fasaha2007@yahoo.com 08034592444

http://fasahar-intanet.blogpsot.com

Kwarewa a Fannin Fasahar Sadarwa (6)

Matashiya

A makon da ya gabata ne muka samu bayanai kan tsarin ginawa da kuma adana bayanai ta amfani da manhajan rumbun bayanai na kwamfuta, watau Database Administration (DBA), da dukkan irin ilmummukan da suka kamaci mai son kwarewa a wannan fanni. A yau kuma cikin yardan Allah zamu ci gaba, inda zamu yi bayani kan wani fanni mai tashe, watau Gina Gidan Yanar Sadarwa da Lura Da shi (Web Design and Maintenance). Kamar sauran fannoni, mai karatu zai ji bayanai kan abinda wannan fanni ya kumsa da ilmummukan da ake son ya mallaka don kwarewa a kan sa, da kuma irin ayyukan da ke jiran sa a matsayin sa na magini ko mai lura da gidan yanar sadarwa, watau Web Designer/Webmaster.

Fannin “Web Design and Maintenance”

Wannan fanni na Web Design and Maintenance, shine fannin da ya shafi tsarin ginawa da kawatawa da kuma lura da gidan yanar sadarwa ta Intanet, watau Web Site. Yadda ka san ana samun kawararru kan harkan gine-ginen gidaje da kuma kawatawa da lura da su, to haka ake samun kwararru a fannin ginawa da kuma kawata gidajen yanar sadarwa a Intanet. Ta wadannan gidaje ne mai ziyara ke samun dukkan bayanai ko hajojin da yake son saya ko mu’amala dasu. Wannan fanni na cikin tsoffin fannonin ilimin fasahar sadarwa na zamani, kuma shekara guda aka haife su da ita kanta Fasahar Intanet din. Masu wannan aiki su ake kira Web Designers, kuma shekaru kusan ashirin da suka gabata suna amfani ne da fasahar Hypertext Markup Language (HTML) wajen ginawa da kuma kawata wadannan gidaje na yanar sadarwa. A wancan lokaci galibin bayanan da ke cikin wadannan gidaje duk basu wuce tarin bayanai da suka kunshi haruffa da lambobi da taswirori ba. Babu hotuna masu launi ko masu motsi balle a samu sauti ko hotunan majigi. Da tafiya tayi nisa, sai aka fara samun ginannun manhajojin ginawa da kuma kawata gidajen yanar sadarwa, watau Web Design Softwares. Daga nan gidajen yanar sadarwa suka fara yaduwa, domin samun fasahar shigar da hotuna masu launi da murya da kuma jakunkunan bayanai na bidiyo/majigi. Manya kuma shahararrun manhajojin da ke taimakawa wajen yin hakan a yanzu kuwa su ne : Microsoft FrontPage, Macromedia Dreamweaver, Macromedia Flash, Macromedia Fireworks, Sharepoint InDesign, Adobe Photoshop, Microsoft Express Web, CuteHTML Pro 6, da dai sauran su. Wadannan manhajoji ko masarrafai na kumshe ne da dabarun gina gidan yanar sadarwa irin su HTML, JavaScript, Perl Script, Hypertext Preprocessor (PHP), SQL, ECMA Script da sauran dabaru masu taimakawa wajen kayatar da gidajen yanar sadarwa kamar yadda muke dasu a halin yanzu. Sanadiyyar haka zaka iya mu’amala da gidan yanar sadarwa ba tare da mai gidan ya shiga tsakanin ku ba. Misali, kana iya shiga gidan yanar sadarwa don sayan wata haja ; kana zuwa, zaka budo fam, ka cika, ka shiga shago don zaban hajar da kake so, ka shigar cikin kwandon cefanen ka (Shopping Cart), ka biya, kafin a aiko maka da abinda ka saya. Duk wadannan mu’amala tsakanin ka da shafukan gidan yanar ne, ba mai gidan yanar ba. Watakil ma shi yana can yana ta minshari a kan gadonsa a yayin da kake wannan hada-hada a shagon sa. Wannan tsari da ke taimaka ma mai ziyara gabatar da abinda yake so a gidan yanar sadarwa ba tare da mai lura da gidan ya shiga tsakani ba, shi ake kira tsarin Semantic Web ko Interactive Web. Wannan ya sha banban da irin tsarin shekarun baya; inda zaka yi kwana da kwanaki kana jiran Uban Gidan ya baka umarni ko jawabin da kake bukata kafin ka ci gaba.

Me Ake Bukata?

Gina gidan yanar sadarwa ta zamani na bukatar kwarewa kan fannoni da dama, kamar dai fannin Desktop Publishing da bayaninsa ya gabata. Kana bukatar kwarewa kan fasahar Hypertext Markup Language (HTML), JavaScript, da kuma fasahar tsarawa da kuma kanikancin hotuna, watau Graphics Design. Har wa yau, kana bukatar karantar wasu cikin fasahar ginawa da kuma tsara manhajojin kwamfuta, watau Programming Language. A kalla zai dace ka san wani abu cikin ilimin Pearl, Java Web Start, ECMA, Visual Basic, Visual C++, C++, C da dai sauran su, wadanda su ke taimaka ma magini ya tsara hanyoyin da zasu sawwake ma mai ziyara yin mu’amala da shafukan yanar gizo ba tare da mai gidan yanar ya shiga tsakani ba. Samun wadannan ilmummuka na bukatar shiga makaranta ko kuma ka samu littafai da manhajojin kana karatu kana dabbaka abinda ka karanta. Idan ma kana son samun ilmummukan yin hakan a shafukan yanar gizo duk zaka samu. Sai kaje Google (www.google.com) ka tambaya, zaka samu amsoshi kan gidajen yanar sadarwan da ke da darussan koyon gina gidan yanar sadarwa kyauta ba tare da ka biya ko kwabo ba. Idan kuma makaranta kake son shiga, wanda shi yafi, kana iya sayan fam a daya cikin makarantun koyon ilimin kwamfuta da ke manyan biranen kasan nan. Galibin karatun baya wuce na tsawon watanni uku. Da zaran ka gama, sai ka ci gaba da kwatanta abinda ka koya ta hanyan ginawa da kuma kayatar da gidan yanar sadarwa. Haka har ka zama mai zaman kan ka.

Abin Yi

Ta la’akari da irin yadda harkokin kasuwanci ke yaduwa kamar wutar daji a kullum, duk wanda ya kware a wannan fanni na gina gidan yanar sadarwa, musamman a kasashe masu tasowa irin Nijeriya, zai samu kasuwa fiye da yadda yake tsammani. Da farko dai zai iya zama mai gina gidan yanar sadarwa kadai, idan ya ga dama. Zai iya gina nau’uka daban-daban a matsayin samfuri, ya tallata ma masu sha’awa. Zai iya yi ma wasu ma kyauta, wanda hakan zai jawo hankalin wasu da ke mu’amala dasu. Har wa yau, yana iya gina ma wani gwarzon sa gidan yanar sadarwa mai kayatarwa, ya sanya dukkan wani nau’in kayatarwa da zai iya jawo hankulan wasu har suyi sha’awa su neme shi. Idan kuma ya ga dama, bayan zama maginin, zai iya daukan dawainiyar lura ma wasu kamfanoni ko hukumomi da gidajen yanar sadarwan su, a matsayin Uban Gidan (Webmaster) kenan. Wannan ma hanya ce mai matukar jawo kudi, domin duk wata za a rinka biyan shi. Idan ya habbaka, yana iya kafa kamfani nashi mai zaman kansa, yana mu’amala da masu son gidajen yanar sadarwa; ya gina musu, ya musu rajistan adireshin gidan (Domain Name Registration), ya adana musu gidan yanar ta hanyar Uwan Garke (Hosting), in ma suna so, sai ya kuma zama Uban Gidan gaba daya.

Duk wadannan hanyoyi ne da ka iya jawo masa kudaden shiga da ma dogaro da kan sa. Har wa yau, idan yana so, zai iya kafa makarantar koyar da wannan fasaha da ya kware a kai, ya yi rajista da hukuma, ya tsara fam, don masu son koyo su shiga suna koyo. Idan ya ga dama, sai ya zama marubuci kan wannan fanni mai muhimmanci. Kai a takaice dai, maginin gidan yanar sadarwa mutum ne mai muhimmanci wanda kusan duk inda fasahar Intanet ta kai a yau, da guminsa take takama. Allah sa mu a danshin su!

Kammalawa

A takaice idan kana son hanya mafi sauki wajen samun abin hannu ta hanyar ilimin fasahar sadarwa ta zamani, to ga fannin gina gidan yanar sadarwa nan a gabanka. Ayyuka sai ka ture, muddin ka san yadda ake tallata haja. Idan Allah Ya kai mu mako mai zuwa, muna nan tafe da wani fannin, in Allah Ya yarda. Ina mika sakon gaisuwata ga dukkan masu karatu. Ina nan tafe mako mai zuwa da bayani kan System Repairs and Maintenance, watau fannin lura da kuma gyara kwamfuta. A kasance tare da mu.

Abdullahi Salihu Abubakar (Baban Sadiq)

08034592444 fasaha2007@yahoo.com

http://fasahar-intanet.blogspot.com

Kwarewa a Fannin Fasahar Sadarwa (5)

Matashiya

Idan mai karatu na tare da mu cikin wannan silsila na Kwarewa a Fannin Fasahar Sadarwa, a yau zamu shiga mako na shida kenan cikin bayanin da muke yi na shahararrun fannonin da ke cikin ilimin fasahar sadarwa na zamani. A makon da ya gabata mun samu bayanai kan fannin dab’i da kuma zane-zane, watau Desktop Publishing. A yau kuma zamu ci gaba da bayani kan fannin adanawa da kuma taskance bayanai ta amfani da masarrafan rumbun bayanai ta kwamfuta, watau Database Administration kenan. Mai karatu zai ji abinda wannan fanni ya kumsa ; ta yaya zai iya kwarewa kan wannan fanni ; da kuma irin aikace-aikacen da ke jiran sa a matsayin sa na Kwararre kan Manhajan Rumbun Adana Bayanai na kwamfuta, ko kace Database Administrator kenan a Turance. Muje zuwa, wai Mahaukaci ya haye kan kwamfuta :

Fannin Database Administration (DBA)

Database Administration (DBA) shine ginawa da kuma tsara rumbun adana bayanai da taskance su a masarrafan da aka tanada don yin hakan, a cikin kwamfuta. Wannan fanni yana da matukar muhimmanci musamman cikin wannan zamani da muka samu kan mu. Yadda ka san mutane kan tanadi rumbu don zuba hatsin da suka girbe don sayarwa ko adanawa zuwa wani lokaci, to haka ake tara bayanai cikin rumbun kwamfuta tsibi-tsibi. Yadda ka san kowane rumbu na da kofar shiga, da hanyoyin tsaro don masu sata da kuma dabarun kariya saboda kwari masu bata shi da kuma hanyoyin fito da shi ba tare da wani tsaiko ba, to haka ake da manhaja ko masarrafa (Software) da ke taimakawa wajen shigar da bayanai, da tsara su a cikin rumbun, da tace su don samun wanda ake son dauka a lokacin da ake son hakan, da adana su zuwa tsawon lokaci, da gyatta su, da hanyoyin nemo su idan an tashi bukata, da kuma tanadin da ake musu don samun makwafin su saboda bacin rana. Idan mai karatu na lura da irin zamanin da ake ciki yanzu, ya san cewa “bayanai” ko ilimi rubutattu da duk wani bayani da zai iya zama sanadiyyar ci gaba a rayuwa, wani abu ne da ake bashi muhimmanci a yanzu. daga haruffa zuwa lambobi da taswirori da zane-zane da kuma hotuna masu motsi da ma marasa motsi, duk ana iya adana su cikin manhajan rumbun adana bayanai na kwamfuta, watau Database Management System (DBMS). Kwararrun da ke wannan aiki su ake kira Database Administrators, ko DBAs a turancin kwamfuta. Kuma su ne ke tsara manhajan da ke wannan aiki; su tsara hanyoyin shigar da bayanan ko lambobin ko hotunan; su tabbatar da ingancin sa ta hanyar tantance masu shigar da bayanan; su tabbatar da tsaro kan bayanan a yayin da aka shigar dasu, su kuma shirya ma ko-ta-kwana, watau duk wani abinda zai iya zama sanadi wajen salwantar bayanan, ta hanyar samun makwafin su a wata kwamfuta ko ma’adana daban. Bayan haka, su tabbatar cewa wannan makwafi da suka tanada zai wadatar, a yayin da wanda ake dasu cikin kwamfuta ko manhajan rumbun bayanan suka samu matsala. Ba sai an shiga rudu ba a zo a rasa wanda aka kwafa.

Idan mai karatu bai fahimci inda aka dosa ba har yanzu, watakila ya taba shiga banki don karban kudi; da zaran kashiya ya karbi cakinka (Cheque Slip) ko takardan umarnin karban kudin da ka cike (Withdrawal Slip), ka ga ya kama kallonka yana ta wasa da kwamfutarsa, bayanan da suka shafe yake zakulowa daga rumbun adana bayanan su, don ya tabbatar ko sheda ka, ta hanyar hotonka da ke cikin kwamfutarsa da kuma sanya hannunka (Signature). Watakila ka taba shiga gidan yanar sadarwan makarantar ku don cika fam da kuma biyan kudin makaranta; duk bayanan da ka shigar a shafin, rumbun adana bayanan makaratar suke wucewa, babu kakkautawa. Idan kana mu’amala da layin wayar salula na kamfanin MTN ko CELTEL ko MTEL ko GLOMOBILE, duk bayanan da kake bugawa da wadanda ake bugo maka kana amsawa, duk a cikin rumbun adana bayanan kamfanin suke makare. Haka ma galibin asibitoci musamman masu zaman kan su; sukan shigar da dukkan bayanan abokan huldansu ko marasa lafiyan da ake kawowa ne cikin rumbun adana bayanai. Ko da fam aka baka na takarda ka cike, to galibi akan shigar da bayanan da ka bayar ne cikin kwamfuta ta hanyar wannan manhaja na adana bayanai, watau Database. Kusan dukkan hukumomin gwamnatin tarayya da na jihohi suna amfani da wannan hanya wajen taskance bayanai don shugabanci. Daga jami’an tsaro irin su sojoji da sauran su, zuwa manyan kamfanoni, duk sun rungumi wannan tsari wajen adana bayanan su. A wasu kasashe, kusan dukkan jami’an tsaro irin ‘yan sanda da sojoji, duk suna da babban rumbun adana bayanan dukkan masu laifi da kuma ma’aikatan su. Wannan ke nuna muhimmancin da wannan fanni na Database Administration ke dashi. Shahararru cikin manhajojin da ke wannan aiki su ne: Microsoft Access (da ke cikin MS Office 2003 – 2007), Microsoft SQL Server 2000 da 2003, Oracle da dai sauransu.

Me Ake Bukata?

Don samun kwarewa a wannan fanni, mai karatu na bukatan shahara cikin daya daga cikin manhajojin da ke taimakawa wajen wannan tsari na adanawa da kuma taskance bayanai ta hanyar kwamfuta. Bayan iya rubutu da tsara shafuka, watau Computer Appreciation, dole ne ka kware kan daya daga cikin wadannan manhajoji da bayanin su ya gabata a sama. Ko dai ka zama Oracle Database Server Administrator (ODBSA), watau kwararre kan manhajan ginawa da kuma tsara rumbun adana bayanai na Oracle, ko ka shahara kan Micrisoft SQL Server 2000, ko 2003. Bayan wadannan, akwai wasu manhajojin da zaka iya kwarewa a kan su, amma a duniya wadannan ne suka fi shahara. Kuma zaka iya samun daman yin hakan ta hanyar manyan makarantun kwamfuta da ke manyan biranen kasan nan, irin su: NIIT, AFLON, MBM da APTECH, da ma wasu. A gaskiya wadannan kwasakwasai na da matukar tsada, musamman a matakin kwarewa. Duk da yake NIIT da ke da rassa a Abuja da Legas, da Kaduna da Kano da ma sauran jihohi kan shirya jarrabawa a duk shekara (cikin watan Yuli ko Agusta). Kowa na iya zama don rubutawa, kuma kyauta ake bayar da fam din. Idan ka samu iya makin da suke bukata, za a rage maka yawan kudin da zaka biya, iya gwargwadon kokarin ka. Idan ka samu shiga, za ka fara ne a matsayin dalibi da ke zuwa yana daukan karatu a wadannan makarantu. Idan ka gama wannan mataki, za a baka shedar gama karatu watau Certificate, kuma kana iya neman aiki da wannan takarda, ba matsala. Amma idan kana son karasawa matakin kwarewa, to dole ne ka sayi katin rubuta jarrabawan ta hanyar Intanet (Scratch Card), inda zaka shigar da bayanan da ke jikin katin, a baka daman zama don rubuta jarrabawar karshe don samun kwarewa a wannan fanni. Idan ka ci, za a aiko maka da sakamakon jarrabawan, tare da shahada ko shedar gamawa da kwarewa. Idan haka ta kasance, wannan shine abin farin ciki, domin duk ma’aikatar da kaje zaka samu aiki, muddin sun san kimar abinda kake rike dashi, da abinda zaka iya musu. Shiga wannan makaranta ko rubuta wannan jarrabawa basu bukatan wasu dogayen takardun shedan gama makaranta; da zaran ka mallaki shedar gama sakandare shikenan.

Abin Yi

Kana da abin yi sosai; kana da ayyuka masu tsoka da ke jiranka. Idan ma kayi sa’a kana da hazaka, tun daga makarantar zasu mallake ka, ka zama daya daga cikin masu karantar da sabbin dalibai, kamar dai yadda galibin jami’o’inmu ke yi a yanzu. Idan haka bai kasance ba, to duk ma’aikatar da ka sani tana mu’amala da kwamfuta tana iya daukan ka aiki; daga hukumomin gwamnati zuwa kamfanonin yan kasuwa da masu zaman kan su. Kai hatta manyan shaguna irinsu SAHAD Stores, UTC Development Stores, Leventis Stores, duk suna iya daukan ka aiki, musamman idan a wasu kasashe ne. Domin suna bukatar sanin nawa suka kashe kuma nawa suka shigo musu; suna son sanin yawan kwastomomin su, da irin kayayyakin da aka fi saya da kuma yawan cinikin da suke yi a kullum ko duk mako ko duk wata. Duk suna iya sanin wannan ta hanyar manhajan rumbun adanawa da kuma tsara bayanai. A turai, manyan shaguna irin su SAHAD Stores zaka samu suna da sashen kwamfuta, inda ake shigar da dukkan bayanan da suka danganci hajojin da suke sayarwa,da masu saye da kuma yawan cinikin da suke yi a kullum. A duk karshen shekara idan suna so, umarni kawai za a ba wannan manhaja ya taro dukkan bayanan da ake so na hajojin da aka sayar,da kwastomomin da suka saya da kuma yawan abinda aka sayar, da kuma cewa riba aka ci ko faduwa aka yi. Har wa yau, kana iya zama ka bude kamfanin ka, ka gina irin wannan manhaja, kana sayar ma kamfanoni suna biyanka kudin lasisi (Licence Fee) a duk shekara. Kai kuma kana taimaka musu wajen tsara musu manhajan, da karantar da ma’aikatansu da kuma basu shawarwari wajen kimtsa bayanan su. Kana iya aiki a banki da jami’o’i da asibitoci da duk wata hukuma ko ma’aikata ke mu’amala da al’umma a ko ina take. Wadannan kadan ne cikin ayyukan da zaka iya yi.

Kammalawa

A karshe, wannan fanni na Database Administration na cikin manyan fannoni masu muhimmanci, kuma wanda duk ya mallaki wannan ilimi zai samu shahara kebantacciya in Allah Ya yarda. Idan har wa yau mai karatu bai yanke shawara ba, kada ya damu. Mako mai zuwa muna nan tafe da wani fanni in Allah Ya yarda. A nan zan mika godiyata ga dukkan masu karatu, musamman Malam Hassan Abdullahi Kuyambana da abokin sa Malam Is’haq AbdulHadi da ke Zariya City. Ina musu godiya kwarai da irin tarban da suka mini a yayin da na ziyarci Zariya, a hanyata ta dawowa daga ziyarar aiki da na kai birnin Kano. Hakika naji dadin tattaunawar da mukai dasu, kuma duk da yake basu sani ba, na dauki wannan hiran kacokan dinta a wayar salula ta, kuma in Allah Ya yarda zan tsakuro mana muhimmai cikin abubuwan da muka zanta. Domin hira ce doguwa, wajen minti hamsin da dakiku arba’in, kuma daga farko har karshe a kan harkan fasahar sadarwa ne hiran ya dogara. Don haka nake kara godiya gare su, Allah Ya bar zumunci. Ina kuma neman uzuri wajen wasu daga cikin masu karatu da ke nan Zariya, wadanda ban sanar da su zuwa na ba, musamman Muntaka AbdulHadi dake Jami’ar Ahmadu Bello. A min afuwa, lokaci ne ya kure mani shi yasa. Allah sa mu dace gaba daya, amin.

Abdullahi Salihu Abubakar (Baban Sadiq)

Fasaha2007@yahoo.com 08034592444

Kwarewa a Fannin Fasahar Sadarwa (4)

Fannin “Desktop Publishing”

A yau zamu ci gaba cikin silsilar da muka faro kan Kwarewa a Fannin Fasahar Sadarwa, inda mai karatu zai samu bayani kan fannin Desktop Publishing, wani fanni mai matukar muhimmanci wajen samun ‘yancin tattalin arziki ta hanya mafi sauki. Masu karatu zasu san asali da ma’anar wannan kalma, da wanda ya kirkiro ta; me wannan fanni ya kumsa; ta yaya mai karatu zai iya karewa a wannan fanni da kuma aiki ko ayyukan da zai iya yi idan ya samu wannan kwarewa? Bisimillah, wai an hada malamai sulhu:

Ma’ana, Asali da Kuma Yaduwa:

Fannin Desktop Publishing shine fannin da ya kumshi “yin amfani da kwamfuta da masarrafa ko manhajojinta wajen tsarawa da bugawa ko dabba’a bayanai da hotanni da taswirori da zane-zane; masu motsi ko marasa motsi; masu launi ko fari da baki, a yanayi daban-daban, don yadawa, ilmantarwa ko kasuwanci.” Wannan a takaice shine abinda wannan fanni na Desktop Publishing ke nufi. Ta amfani da wannna kwarewa ne aka samu hanya mafi sauki da sauri wajen buga littafai (manya ne ko kanana), da kalandu da katin zabe da katin kasuwanci da katin adireshi (complimentary cards) da fostoci na siyasa ko na sanarwa ko ilmantarwa ko furofaganda, da tsarawa da buga jaridu da mujallu (magazines) da dai sauran abubuwan ilmantarwa da ake iya bugawa a kan takarda ko fayafayan sidi (CD Plates) ko na danyen bayanai da ake iya zubawa a shafin yanar sadarwa ta Intanet. Duk da ilimin Desktop Publishing kana iya yin wadannan abubuwa cikin sauki ba kuma tare da kashe wasu kudade masu dimbin yawa ba. Ta la’akari da yawan abubuwan da mai wannan ilimi ke iya yi da kwarewarsa, zamu san cewa wannan fanni yana da muhimmanci ga al’umma musamman ma ta fuskar tattalin arziki. Idan ka lazimci wannan hanya, baka jiran sai gwamnati ko wata kamfani ta dauke ka aiki. Maimakon haka ma, sai a wayi gari kai suke ziyarta don kulla alakar kasuwanci tsakanin ka dasu.

Wannan fanni na Desktop Publishing ya samo asali ne shekaru ashirin da biyu da suka gabata, lokacin da kamfanin Aldus da ke kasar Amurka ta fara kirkiran masarrafan kwamfuta mai suna PageMaker, cikin shekarar 1985. Wannan masarrafa ce ke taimakawa wajen tsara shafukan littafai da mujallu da jaridu, kuma tana dauke da samfurin katin gayyace-gayyace da sauransu. Daidai wannan shekara ne kamfanin kwamfuta na Apple Computers ta kirkiri na’urar buga bayanai watau Printer, mai suna LaserWrite, wanda a wancan lokaci ake ta amfani dashi wajen buga bayanai daga kwamfuta, amma marasa launi (fari da baki – black and white). A wannan lokaci ne aka fara samun kananan kamfanonin jaridu masu amfani da wannan masarrafa ta PageMaker da kuma wannan na’urar buga bayanai na kamfanin Apple Computers, don tsarawa da kuma buga mujallu da jaridun su. Daga nan sai wannan sana’a ta ci gaba da samun karbuwa musamman sanadiyyar samun ingancin kwamfutoci da kuma na’urorin buga bayanai da sauransu. Wanda ya kirkiro ma wannan sana’a suna shine Malam Paul Brainerd, watau shugaban kamfanin Aldus Corporation, wacce a yanzu ake kira ADOBE (www.adobe.com). Daga nan aka samu kamfanonin kwamfuta suka ci gaba da kirkiran masarrafan kwamfuta da ke sawwakewa da kuma kara ma wannan sana’a inganci, irin su QuarkXPress, Adobe InDesign, Adobe Photoshop, WordPerfect, WordStar, Scribus, Microsoft Publisher (wanda ke cikin Microsoft Office 97 – 2003 da kuma MS Office 2007), Apple Pages (na manhajan Macintosh kenan), Corel Draw, Paintshop Pro, da kuma OpenOffice. Har wa yau, cikin masarrafan da suka kara ma wannan fanni na kasuwanci fadi da yaduwa akwai masarrafan gina gidan yanar sadarwa, watau Web Design Softwares, irin su: Dreamweaver, da Flash da Fireworks duk na kamfanin Macromedia. Akwai wadanda kamfanin Microsoft ta gina kuma, irin su MS Word, da MS FrontPage. Duk wadannan ana amfani dasu wajen tsara bayanai da kuma kimtsasu a gidajen yanar sadarwa ko kuma fayafayan CD. Bayan samuwan wadannan har wa yau, an kuma samu yaduwa da kuma ingantattun na’urorin buga bayanai watau Printers. Da farko ana amfani ne da na’urar buga bayanai mai tsarin Laser, wacce ke buga bayanai a launin fari da baki kadai. Amma a yanzu akwai su iri-iri, wadanda ake amfani dasu wajen bayanai launi daban-daban (Ink Printers), a kuma yanayi mai kayatarwa da sassauci. A yanzu zaka samu na’urar Printer mai yin aiki iri hudu a lokaci daya: ta buga maka bayanai masu launin fari da baki kadai, ta buga maka masu launi daban-daban, ta sawwara maka takardun ka (photocopy), in ma kana so, a karo na hudu sai ta dauki hotunan bayanan (Scanning) a duk launin da ka tsara su cikin kwamfutarka, ba matsala. Wani abin farin ciki shine, zaka samu mafi karancin wannan na’ura a farashi kasa da dubu ashirin, musamman kayatacciya mai nagarta, na kamfanin HP. A karo na karshe, wannan fanni ya tsallaka har zuwa wasu fannoni saboda tasirin sa, don taimaka ma wadannan fannoni gabatar da aikace-aikacen su. Misali, akwai fanni mai suna Hypermedia, wanda ya kumshi sarrafa bayanai cikin launi daban-daban, da sauti da kuma hotuna masu motsi ko majigi (video/animations), wadanda a karshe ake shigar dasu cikin fayafayan CD ko gidan yanar sadarwa, a matsayin finafinai ko laccoci ko kuma sanarwa. Haka za a iya shigar dasu cikin na’urorin talabijin, a yada su kowa ya gani, a duk irin yanayin da aka tsara a farko cikin kwamfuta. Galibin masu shirya finafinai da gidajen talabijin da masu kamfanonin kasuwanci da ke Intanet, a duniya da wannan fanni ko kwarewa ake tsara finafinai ko bayanan da suke shiryawa ko yadawa. Wannan ke nuna ma mai karatu irin dimbin tasirin da wannan fanni na Desktop Publishing ke dashi wajen ci gaban al’umma da kuma samar da sana’a ga duk wanda ya mallaki ilimin yin hakan.

Me Ake Bukata?:

Bayan duk wannan, yana da kyau mai karatu ya san hanyoyin da zai bi wajen mallakan wannan ilimi da ke da alhakin habbaka wannan fanni na Desktop Publishing. Domin ta hakan ne zai san ko wannan fanni ne da zai iya kwarewa a kai ko a a. Ana bukatar ka kware wajen iya rubutu kan kwamfuta da kuma daidaita shafi da kayatar dashi. Wannan shi ake kira Computer Appreciation a turance, wanda ya kumshi abinda ake kira Typesetting, Text Formatting and Page Layout. Babban masarrafar da za ta taimaka maka a wannan fanni ita ce Microsoft Word, watau allon rubutun da muka mallaka cikin kwamfutocin mu. Daga nan sai kwarewa kan iya zane da zubin launi da kanikancin hotuna ta hanyan masarrafa irin su Photoshop, da Paintshop Pro, da kuma Corel Draw. Wadannan su ne shahararru, kuma kwarewa kan su shi ake kira Graphics Design. Sauran sune wadanda na zayyana a sama da farko. Har wa yau, zaka iya kwarewa kan masarrafan gina gidajen yanar sadarwa irin su Macromedia Dreamweaver, Macromedia Flash, Macromedia Fireworks, Microsoft FrontPage da dai sauran su. Wadannan su ne zasu taimaka maka wajen tsarawa da juyawa da kuma shirya shafukan littafai da mujallu da jaridu da kasidu da dai sauran abubuwa da ake bugawa don ilmantarwa ko kasuwanci. Hatta wannan shafi da mai karatu ke karantawa a yanzu, da fasahar Desktop Publishing aka tsara shi, ta amfani da daya daga cikin wadannan masarrafai da bayaninsu ya gabata. Wadannan ilmummuka zaka iya samun su ta dayan hanyoyi biyu; ko dai kaje makarantar kwamfuta irin ta bakin titi da muke dasu a kasar nan, ka koyo (galibi watanni shida ne, in ka dade kayi shekara); ko kuma ka dukufa da irin himmar da Allah Ya baka, wajen koyo idan kana da kwamfuta taka ta kanka. Shawara ta ita ce, kaje makaranta don shi yafi. Zaka samu shahada a karshe, wanda wannan shi zai kara maka karfin guiwa wajen yin sana’ar. Idan ka zabi zuwa makaranta, to fa dole ne ka rinka zama a lokaci naka na kanka, don kwatanta abubuwan da aka karantar da kai. Amma a wasu kasashe inda wannan sana’a ya habbaka kamar wutar daji, sai kana da digiri ko shahadar kwarewa (Professional Certificate) zaka samu aiki. Galibin wadannan manhajoji kyauta ake samun su a Intanet, wasu kuma a tsarin gwaji (Trial Versions) zaka same su; ko dai na wata guda ko kwanaki casa’in, watau watanni uku kenan. Har wa yau zaka iya samun su a shagunan sayar da kayayyakin kwamfuta da ke manyan biranen Nijeriya. Sai dai fa wannan wani ilmi ne da ke bukatar tsananin hakuri, domin yana bukatar zama na tsawon lokaci, tare da kura ma kwamfuta ido, da gaggawan cika ma mai aiki alkawari da kuma uwa uba ciwon baya, tsamin ido da kuma ciwon gabobin yatsu da wuyan hannu, sanadiyyar yawan kwankwashe-kwankwashe a kan allon shigar da bayanai, watau Keyboard. Da zaran ka gama kwarewa sai me?

Abin Yi:

Kana da wuraren aiki da dama, amma shawara ta ita ce, muddin kana da abin hannunka watau jari, kaje ka bude ‘yar karamar cibiya ta kasuwancin ayyukan kwamfuta, watau Business Center, don shine abinda ya dace da wannan sana’a. A nan ne zaka samu cikakkiyar ‘yanci kan abinda kake yi; kai zaka sa ma ayyukan ka farashi, kafin wani ya taya, kai zaka debi ma’aikata, kai zaka tsara wurin aikin ka yadda kake so. Amma idan dan uwana ne kai, kana iya aiki a kamfanin buga littafai (Publishing Company), da kamfanin mujallu da jaridu da kuma gidajen talabijin da kamfanonin tallace-tallace, watau Advertising Companies, ko Media Consultants. Idan aiki ka fara a wasu kamfanoni, da zaran ka ci gaba kana iya bude Business Center don samun ‘yancin kan ka. Zaka samu kasuwa sosai, domin wannan fanni na Desktop Publishing ne ya kashe ma manyan kamfanonin buga littafai kasuwa. Galibin littafan da ake bugawa a birnin Kano da wasu biranen Arewa, duk da wannan kwarewa ake amfani. In yaso sai a gasa bayanan ta hanyar Plating, sannan a kai ma kamfanin buga littafai su buga. Ka ga an samu ragi a bisa da. Wanda a da duk kamfanin buga littafai ne ke yi.

Kammalawa

Daga karshe, a fili yake cewa fannin Desktop Publishing fanni ne da ke da matukar muhimmanci wajen samar da sana’a da kuma ‘yancin tattali arziki ga duk wanda ya mallaki ilimin sa. Idan har wa yau mai karatu bai yanke shawara ba, duk kada ya damu. Zuwa mako mai zuwa zamu kawo wani fannin. Allah sa mu dace, amin. Ina mika sakon gaisuwata ga dukkan masu karatu ; musamman masu bugo waya ko aiko da sakonnin text ko Imel. A kasance tare damu.

Abdullahi Salihu Abubakar (Baban Sadiq)

Off Lagos Crescent, Anguwar Hausawa,

Garki II, Abuja. 08034592444

Fasaha2007@yahoo.com

http://fasahar-intanet.blogspot.com, http://babansadiq.blogspot.com